Rząd Irlandii pracuje nad krajową strategią oraz mapą drogową dla systemu rozszerzonej odpowiedzialności producentów, która ma obejmować między innymi zachęty finansowe.
Eksperci ostrzegają, że bez zdecydowanych działań, inwestycji w infrastrukturę i zmiany nawyków konsumenckich, kraj nie poradzi sobie z narastającym problemem, który już dziś prowadzi do ogromnych strat środowiskowych i społecznych.
Tania odzież w Irlandii
Irlandia produkuje bowiem jedne z największych ilości odpadów tekstylnych w Unii Europejskiej – średnio ponad 50 kg na osobę rocznie, czyli ponad dwa razy więcej niż wynosi średnia unijna.
Z danych wynika, że każdego roku około 70 000 ton ubrań, obuwia, toreb i akcesoriów trafia w Irlandii do kosza, z czego zdecydowana większość kończy na wysypiskach. Obecny system nie jest przygotowany na przetwarzanie takiej ilości odpadów tekstylnych – brakuje odpowiednich sortowni, a istniejące ośrodki działają na granicy wydolności.
Choć w Irlandii funkcjonują punkty zbiórki – m.in. przy sklepach, w bankach recyklingu czy w ramach działalności charytatywnej – skala odzysku i ponownego użycia nadal pozostaje bardzo niska. Tylko około 6% zużytej odzieży jest ponownie wykorzystywana lokalnie, a 9% trafia do recyklingu. Reszta to eksport lub odpady.
Od stycznia 2025 roku wszystkie państwa Unii Europejskiej mają obowiązek prowadzenia osobnej zbiórki tekstyliów. Irlandia dodatkowo musi do czerwca 2027 roku wprowadzić zmienioną dyrektywę odpadową do prawa krajowego, która zobowiązuje producentów do ponoszenia kosztów zbiórki, sortowania i recyklingu tekstyliów.
W październiku weszły też w życie przepisy wymagające szczegółowego sortowania ubrań przed eksportem – tak, aby nie trafiały za granicę produkty bezużyteczne.
Nowy system w Irlandii
Pomimo pozytywnego odbioru zmian przez rząd, organizacje ekologiczne ostrzegają, że bez konkretnego finansowania oraz planu wdrożeniowego może dojść do podobnych opóźnień, jakie wystąpiły w przypadku systemu Re-turn.
Rząd pracuje nad krajową strategią tekstylną oraz mapą drogową dla systemu rozszerzonej odpowiedzialności producentów (EPR), która ma obejmować m.in. zachęty finansowe, dopłaty do napraw oraz działania promujące ponowne użycie.
To pokazuje, że możliwe jest stworzenie skutecznego systemu odzysku tekstyliów, jednak potrzebne są większe inwestycje i szersze wdrożenie takich modeli.
Jednym z głównych powodów kryzysu jest masowa konsumpcja taniej odzieży niskiej jakości. Konsumenci w Irlandii kupują średnio 53 kg tekstyliów rocznie – znacznie powyżej unijnej średniej wynoszącej 19 kg. Większość nowych ubrań to produkty, które szybko trafiają do kosza, ponieważ nie nadają się do naprawy ani ponownego noszenia.
To oznacza, że kluczowym elementem walki z problemem musi być zmiana podejścia konsumentów – ograniczenie zakupów, wybieranie lepszej jakości materiałów, korzystanie z ubrań z drugiej ręki oraz wspieranie lokalnych inicjatyw naprawczych.
